Mevsim sonbahar, önümüz kış. Hava sıcaklıklarındaki değişikliklerle birlikte gribe yakalanma olasılığımız da artıyor. Uzmanlar gripten korunmanın birinci yolunun grip aşısı olduğunu söylüyor. Peki grip aşısı nedir? Ne zaman yapılır? Kimlere yapılmaz? İşte grip aşısı hakkında bilmeniz gerekenler.

Grip aşısı nedir? Grip aşısı kimlere tavsiye edilir?

Gripten korunmanın bilinen en etkin yolu aşılamadır. Grip aşısı, mevsimsel grip nedeniyle hastane yatışlarını ve ölüm oranlarını önemli oranda azaltır. 

Ülkemizde 3 bileşenli inaktif influenza aşısı (6 aydan büyüklere önerilir), 4 bileşenli inaktif influenza aşısı (3 yaşından büyüklere önerilir) vardır. Özellikle risk grubunda olan kişilere aşılama yapılmalıdır. 

65 yaşından büyük erişkinler, gebeler, kronik sağlık sorunu olanlar (kronik akciğer hastaları, kalp-damar hastaları, kronik böbrek hastaları, kronik karaciğer hastaları, şeker hastaları, aşırı obezler, vb.), bakım evinde yaşayanlar ve bunlara bakım verenler, bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler, sağlık çalışanları; grip aşısı önerilen risk gruplarıdır.

Ülkemizde hedef riskli gruplar tanımlanarak SGK geri ödeme kapsamına alınmıştır. Tüm sağlık çalışanlarına aşı ücretsiz olarak sağlanmaktadır.

Grip aşısı olan kişi gribe yakalanır mı?

Grip aşılarının içeriği; bir önceki sene dünyada en sık görülen ve Dünya Sağlık Örgütü'nün şubat ayında yaptığı toplantıda karar verdiği virüs suşlarından hazırlanır. 

Aşının içinde yer alan suşlarla karşılaşılması halinde korunma büyük oranda sağlanır. Aşının içermediği suşlar ile karşılaşılması halinde bile, suşların yakın özellikleri nedeniyle grip çok daha hafif seyreder.

Grip aşısı grip yapar mı?

Aşının kendisi gribe neden olur mu? Aşının kendisi hastalık yapmaz, çünkü aşı inaktif bir aşıdır. Aşının içinde canlı virüs olmadığından hastalık yapma özelliği yoktur. Fakat aşı yapıldığı anda vücudunuzda zaten grip varsa veya koruyucu antikor henüz gelişmemişse; sanki şikâyetleri aşı yapmış gibi yanlış değerlendirilebilir.

Aşının koruyuculuğunun başlaması için en az 2 haftalık bir süreye ihtiyaç olduğu da unutulmamalıdır. 

Genelde grip bulguları ile nezle (soğuk algınlığı) sıklıkla karıştırılır. Nezle geçirenler grip geçirdiğini zannedebilir.

Nezle; gribe göre çok daha hafif seyreden bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Kendiliğinden üç beş günde düzelir.

Bu hastalarda burun akıntısı, hapşırık, gözlerde yaşarma, hafif düzeyde öksürük bulunur. Gripte görüldüğü gibi; yüksek ateş, yaygın kas ağrıları ve solunum yetmezliği görülmez.

Grip aşısı ne zaman yaptırılmalı? Yıl içinde her dönemde grip aşısı yaptırılır mı?

Grip aşıları bir önceki grip sezonunda dolaşan suşlardan hazırlanır.

Aşının koruyucu etkisi iki hafta sonra başlar. Bu nedenle aşının en uygun zamanı, gribin sık görülmeye başladığı dönemden hemen önce yapılmasıdır. 

Ekim ve Kasım ayları tercih edilmelidir. Aşılanmayanlar ise mart ayının sonuna kadar aşılanabilir. Koruyuculuk yaklaşık 6-8 ay sürer. 

Bu nedenle çok erken yapılan aşılamalar özellikle yaşlı kişilerde, mevsimsel grip olguları artmaya başladığında etkisini yitirmiş olabilir.

Grip aşısı kimlere yapılamaz?

6 aylıktan küçük bebeklere, yumurta alerjisi olanlara, aşının herhangi bir bileşenine karşı ağır yaşamı tehdit eden alerjisi bilinenlere, daha önce yapılan aşıdan sonra 6 hafta içinde Guillian-Barre sendromu gelişenlere aşılanma önerilmez. 

Orta veya ağır derecede enfeksiyonu olanları aşılanmak için iyileşene kadar beklemek gerekir.

Grip aşısının yan etkileri var mı?

Grip aşısı güvenli kabul edilen bir aşıdır ve yan etkileri nadirdir. Nadiren alerjik reaksiyonlar gelişebilmektedir. 

En çok gözlenen istenmeyen etkiler aşı yapılan kolda ağrı, kızarıklık, halsizlik-kırıklık hali, hafif ateş gibi bulgulardır.

Bunlar 24-48 saat içinde düzelmektedir. Ülkemizde çoklu doz içeren flakonlar kullanılmamaktadır, bu nedenle aşılar adjuvan içermemektedir.

İlk kez grip aşısı yaptıracak kişiler nelere dikkat etmeli?

İlk kez grip aşısı yaptıracaklar, yumurta alerjilerinin olup olmadıklarını bilmelidir. Mutlaka grip mevsimi başlamadan önce (aralık-mart) aşılama yapılmalıdır. 

Eğer yapılamamış ise grip mevsimi başladıktan sonra da aşılama yapılabilir.